§ 27-2. СССР у 1945 — пачатку 1980-х гг.: палітычнае развіццё
Ключавая ідэя: сацыяльна-палітычная мадэль савецкага грамадства, якая склалася яшчэ ў 1930-я гг., зазнаўшы некаторыя змены, тым не менш выклікала крытыку і нязгоду.
Пасля завяршэння Другой сусветнай вайны савецкае кіраўніцтва працягнула жорсткую ўнутраную палітыку. Новы перыяд палітычнага развіцця пачаўся пасля смерці І. В. Сталіна і ўвайшоў у гісторыю як «хрушчоўская адліга». Дэсталінізацыя і пэўная дэмакратызацыя палітычнай сістэмы прывялі да ідэйнага крызісу кіруючых палітычных вярхоў. У міжнародным плане ўвесь пасляваенны перыяд гісторыі СССР характарызаваўся гонкай узбраенняў і эскалацыяй напружанасці паміж дзвюма супрацьлеглымі сіламі, што процістаялі адна адной, — СССР і ЗША, якія часам змяняліся перыядамі разрадкі. Паміж СССР і Захадам яшчэ з 1920-х гг. існавала так званая жалезная заслона, якая перашкаджала ўсялякаму абмену паміж сацыялістычным і капіталістычным светам.
Пытанні
1. Як вайна паўплывала на грамадска-палітычную атмасферу ў краіне? Чаму сумненні ў правільнасці шляху, па якім ішла краіна, сталі пранікаць нават у шэрагі партыйна-дзяржаўнай наменклатуры?
2. Чым можна растлумачыць тое, што з 1946 г. разгарнулася барацьба супраць «заходняга ўплыву», «нізкапаклонства перад Захадам», а з 1948 г. — з касмапалітызмам?
3. Ахарактарызуйце камандна-адміністрацыйную сістэму, якая склалася ў СССР. У чым яе супярэчнасць?
4. Растлумачце значэнне паняцця «дэсталінізацыя». Якія мерапрыемствы былі праведзены ў рамках дэсталінізацыі? Чаму ў канцы 1960-х гг. у краіне адбыўся паварот да неасталінізму?
5. Якую ролю ў працэсе дэсталінізацыі адыгралі ХХ з’езд КПСС і М. С. Хрушчоў? У чым была супярэчнасць гэтага працэсу? Акрэсліце значэнне ХХ з’езда КПСС для далейшага развіцця краіны, дайце ацэнку дзейнасці М. С. Хрушчова.
6. Ахарактарызуйце асноўныя этапы міжнародных адносін пасляваеннага перыяду.
7. Вылучыце асноўныя кірункі знешняй палітыкі СССР пасля вайны. Падвядзіце вынікі знешняй палітыкі СССР.
8. На аснове тэксту параграфа зрабіце вывады аб палітычным развіцці СССР у 1945—1985 гг.
9. Дакажыце, што ў савецкім грамадстве нарасталі незадаволенасць і нязгода з існуючым палітычным рэжымам.