§ 18-2. Ідэалогіі нацыянальна-вызваленчага руху
Ключавая ідэя: ідэалогіі нацыянальна-вызваленчага руху выражалі пратэст народаў супраць прыгнечання, іх імкненне да нацыянальнай незалежнасці, самастойнасці і самабытнасці.
Паняцце «ідэалогія» ў навуковы зварот увёў французскі філосаф і эканаміст XVIII ст. А. Д. дэ Трасі. Ён разглядаў ідэалогію як асаблівую навуку, якая вывучала агульныя законы паходжання, прычыны фарміравання, развіццё ідэй і іх функцыянаванне ў грамадстве. Вучоны лічыў, што ідэалогія павінна стаць асновай усяго збору навук аб прыродзе чалавечага грамадства, перш за ўсё такіх як палітыка, этыка, педагогіка. Пры жыцці дэ Трасі ідэалогія не была прызнана ў якасці навукі.
Сучасная навука разглядае ідэалогію як сістэму поглядаў і ідэй, у якой усведамляюцца і ацэньваюцца стаўленне людзей адно да аднаго, сацыяльныя праблемы і канфлікты, а таксама ўтрымліваюцца мэты і праграмы сацыяльнай дзейнасці, накіраванай на замацаванне або змяненне такіх грамадскіх адносін.
Пытанні
1. Растлумачце значэнне паняцця «нацыянальна-вызваленчы рух». Чым быў выкліканы ўздым нацыянальна-вызваленчага руху ў краінах Усходу пасля Першай сусветнай вайны?
2. Што абазначае паняцце «ідэалогія»? Якія фактары ўплывалі на фарміраванне ідэалогій нацыянальна-вызваленчага руху ў краінах Азіі?
3. Якія агульныя рысы мелі ідэалогіі, што ўзніклі ў азіяцкіх краінах у міжваенны перыяд? Па якіх пытаннях яны разыходзіліся?
4. Ахарактарызуйце лідараў нацыянальна-вызваленчага руху. Якую ролю яны адыгралі ў разгортванні нацыянальна-вызваленчага руху ў сваіх краінах?
5. Высветліце, якую ролю адыгрываюць гэтыя ідэалогіі ў сучасным свеце.