§ 14. Расія ў 1917 г.: Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі
Ключавая ідэя: рэвалюцыі 1917 г. у Расіі істотна змянілі сусветны парадак у ХХ ст.
Першая сусветная вайна стала пераломным перыядам у расійскай гісторыі. Эканамічная і палітычная сістэмы самадзяржаўя не вытрымалі выпрабавання на трываласць у сутыкненні з буйнейшым блокам еўрапейскіх дзяржаў на чале з Германіяй. Агульнанацыянальны крызіс, выкліканы вайной, прывёў да падзення самадзяржаўя і ўсталявання савецкай улады, якая паспяхова завяршыла да пачатку Другой сусветнай вайны індустрыяльную мадэрнізацыю краіны, пачатую яшчэ ў канцы XIX ст.
6. Значэнне Лютаўскай і Кастрычніцкай рэвалюцый
Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі адлюстроўвалі два розныя шляхі развіцця Расіі. Лютаўская рэвалюцыя выступала за капіталізм і інтэграцыю ў свет заходніх дэмакратый. Кастрычніцкая рэвалюцыя адкрывала альтэрнатыўны, сацыялістычны шлях развіцця. Кастрычнік 1917 г. паклаў пачатак сацыялістычнаму пераўладкаванню расійскага грамадства. Важнейшым вынікам Кастрычніцкай рэвалюцыі стала з’яўленне на палітычнай карце свету новай дзяржавы — Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік (СССР). У ім быў пабудаваны «дзяржаўны сацыялізм» і ажыццёўлена небывалымі да гэтага тэмпамі мадэрнізацыя эканомікі, грамадства і дзяржавы. «Дзяржаўны сацыялізм» савецкага тыпу стаў іншай, альтэрнатыўнай капіталізму мадэллю індустрыяльнага развіцця грамадства.
Выдатны ірландскі драматург і раманіст, лаўрэат Нобелеўскай прэміі ў галіне літаратуры Бернард Шоу, які наведаў СССР у 1931 г., пісаў: «Я з’язджаю з дзяржавы надзеі і вяртаюся ў нашы заходнія краіны — краіны адчаю… Для мяне, старога чалавека, складае глыбокае суцяшэнне, сыходзячы ў магілу, ведаць, што сусветная цывілізацыя будзе выратавана… Тут, у Расіі, я ўпэўніўся, што новая камуністычная сістэма здольная вывесці чалавецтва з сучаснага крызісу і выратаваць яго ад поўнай анархіі і гібелі».