§ 28. Расійская Федэрацыя
Ключавая ідэя: перажыўшы эканамічнае і ваенна-тэхнічнае аслабленне ў 1990-я гг., Расія здолела ўмацаваць свой суверэнітэт і сёння аказвае значны ўплыў на геапалітычную сітуацыю ў свеце.
РСФСР, найбуйнейшая па тэрыторыі і насельніцтве саюзная рэспубліка, адыгрывала дамінуючую ролю ў СССР. Аднак, як і астатнія рэспублікі, уласнай дзяржаўнасці ў савецкі перыяд яна фактычна не мела. Працэс палітычнага рэфармавання і суверэнізацыі РСФСР пачаўся пасля выбараў дэлегатаў З’езда народных дэпутатаў РСФСР у сакавіку 1990 г. У выніку выбараў каля паловы дэпутацкіх месцаў атрымалі прадстаўнікі дэмакратычных сіл, лідарам якіх стаў першы сакратар Маскоўскага гаркама КПСС Б. М. Ельцын. У маі 1990 г. ён быў абраны старшынёй Вярхоўнага Савета РСФСР.
Важнымі крокамі на шляху пабудовы новай дзяржаўнасці РСФСР сталі прыняцце Дэкларацыі аб суверэнітэце 12 чэрвеня 1990 г. і заснаванне інстытута ўсенародна абранага прэзідэнта. Першым прэзідэнтам РСФСР быў абраны 12 чэрвеня 1991 г. Б. М. Ельцын. Расія аднавіла свае гістарычныя дзяржаўныя сімвалы і стала афіцыйна называцца Расійскай Федэрацыяй (РФ). Расійскае грамадства ўступіла ў перыяд складанай і супярэчлівай трансфармацыі.
2. Кастрычніцкія падзеі 1993 г. і прыняцце Канстытуцыі РФ
Восенню 1993 г. паміж заканадаўчай і выканаўчай галінамі ўлады паўстаў востры палітычны канфлікт. У цэнтры канфлікту стаяла пытанне аб форме дзяржаўнага ўладкавання Расіі: быць краіне парламенцкай або прэзідэнцкай рэспублікай. 21 верасня 1993 г. прэзідэнт Расійскай Федэрацыі Б. М. Ельцын выдаў указ аб спыненні паўнамоцтваў вышэйшых органаў заканадаўчай улады — З’езда народных дэпутатаў і Вярхоўнага Савета. Замест іх меркавалася стварэнне прафесійнага парламента, які складаецца з дзвюх палат. Аднак Вярхоўны Савет не падпарадкаваўся ўказам, лічачы дзеянні прэзідэнта антыканстытуцыйнымі, і распачаў спробу стварэння новага ўрада. У адказ прэзідэнт Ельцын звярнуўся да сілавых мер. 3—4 кастрычніка будынак Вярхоўнага Савета быў заблакаваны, абстраляны і ўзяты штурмам прэзідэнцкімі войскамі, а кіраўнікі супраціву арыштаваныя.
Вынікам трагічных падзей стала радыкальнае змяненне палітычнай сістэмы расійскага грамадства. Новая Канстытуцыя, зацверджаная 12 снежня 1993 г., завяршыла працэс ліквідацыі сістэмы Саветаў народных дэпутатаў. Прэзідэнт Расійскай Федэрацыі надзяляўся шырокімі паўнамоцтвамі, атрымаўшы права прызначаць кіраўніка ўрада, распускаць Дзяржаўную Думу і абвяшчаць новыя выбары. Такім чынам, Расія стала прэзідэнцкай рэспублікай.