§ 23. Свет пасля Другой сусветнай вайны
Ключавая ідэя: адметнай асаблівасцю новай эпохі з’яўляецца пераход ад біпалярнага свету да фарміравання новай палітычнай структуры, да новай сістэмы міжнародных адносін.
Пасля заканчэння Другой сусветнай вайны найбольшы ўплыў у свеце мелі дзве вялікія дзяржавы — СССР і ЗША. Сфарміравалася сістэма міжнародных адносін, якая характарызавалася расколам свету на дзве грамадска-палітычныя сістэмы, што варагавалі паміж сабой, — капіталістычную і сацыялістычную. Да канца 1980-х гг. паміж імі ішла «халодная вайна» — ваеннае, палітычнае, ідэалагічнае і эканамічнае супрацьстаянне паміж СССР і яго прыхільнікамі з аднаго боку і ЗША і іх саюзнікамі з другога.
3. «Халодная вайна»
Афіцыйна пачаткам «халоднай вайны» лічыцца 5 сакавіка 1946 г., калі Чэрчыль выступіў са сваёй знакамітай прамовай у Фултане. Ён заявіў, што ЗША — самая магутная ў свеце дзяржава, якая ў саюзе з Вялікабрытаніяй і Канадай павінна супрацьстаяць распаўсюджванню ў свеце сацыялізму. Быў замацаваны статус СССР як нееўрапейскай дзяржавы, Масква не была ўключана ў агучаны ў прамове спіс еўрапейскіх сталіц. Пасля гэтай прамовы ў слоўніку заходніх гісторыкаў і палітыкаў для абазначэння гэтага рэгіёну з’явіліся словазлучэнні «Усходняя камуністычная Еўропа», «сацыялістычны лагер», «краіны пад ваенным кантролем СССР», «дзяржавы, якія ўзніклі з дапамогай савецкіх танкаў», «жалезная заслона» і г. д.
У інтэрв’ю карэспандэнту газеты «Праўда» ў адказ на гэта савецкі лідар І. В. Сталін параўнаў Чэрчыля з Гітлерам. Прамова Чэрчыля ў Фултане была ахарактарызавана як небяспечны акт, разлічаны на тое, каб пасеяць насенне разладу, распаліць вайну паміж саюзнымі дзяржавамі і ўскладніць іх супрацоўніцтва.
Завяршэннем «халоднай вайны» лічыцца Мальтыйскі саміт лідараў СССР і ЗША М. Гарбачова і Д. Буша — старэйшага, які прайшоў 2—3 снежня 1989 г. У аднабаковым парадку ў ходзе саміта Гарбачоў пайшоў на саступкі, якія забяспечылі ваенную і палітычную перавагу ЗША: адмовіўся ад «дактрыны Брэжнева», гэта значыць дамінавання СССР ва Усходняй Еўропе, пагадзіўся на вывад войскаў з тэрыторыі Еўропы і аб’яднанне Германіі, на скарачэнне наступальнага ўзбраення. У 1990 г. Гарбачоў атрымаў Нобелеўскую прэмію міру.