§ 12. Першая сусветная вайна і яе вынікі
Ключавая ідэя: па сваіх непасрэдных і адкладзеных выніках, па глыбіні ўздзеяння на развіццё сучаснага грамадства Першая сусветная вайна не мела сабе роўных ва ўсёй папярэдняй гісторыі чалавецтва.
Першая сусветная вайна — адна з буйнейшых у гісторыі чалавецтва. У ёй удзельнічала 38 дзяржаў. Два ваенна-палітычныя блокі, якія ствараліся на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў, супрацьстаялі адзін аднаму. З аднаго боку гэта былі краіны Антанты — Англія, Францыя і Расія, з іншага — Германія, Аўстра-Венгрыя і іх саюзнікі — Цэнтральныя дзяржавы. Ваенныя дзеянні ішлі на сушы на тэрыторыі двух кантынентаў (Еўразія і Афрыка) і на моры. На палях бітваў ваявала каля 70 млн чалавек. Вынікамі вайны сталі гібель каля 10 млн чалавек, вялікія матэрыяльныя страты ўсіх краін, якія ваявалі. Вайна так і не вырашыла ўсіх супярэчнасцей паміж буйнейшымі імперыялістычнымі краінамі, а стала перадумовай для новай, яшчэ больш страшнай і разбуральнай Другой сусветнай вайны.
Пытанні
1. Правядзіце невялікае даследаванне па тэме «Войны ў сусветнай гісторыі». Звярніце ўвагу на наступныя аспекты: вызначэнне паняцця «вайна», прычыны ўзнікнення войнаў, іх класіфікацыя і вынікі.
2. Ахарактарызуйце ваенна-палітычныя блокі, якія склаліся да пачатку Першай сусветнай войны. Якія мэты мелі краіны — удзельніцы гэтых блокаў?
3. Які раён атрымаў назву «парахавы склеп Еўропы»? Чаму?
4. Складзіце абагульняючую табліцу «Першая сусветная вайна».
5. Пералічыце фактары палітычнага і сацыяльна-эканамічнага развіцця, якія прывялі да вайны і садзейнічалі таму, што яна набыла сусветны маштаб.
6. У ходзе Першай сусветнай вайны спалучаліся як традыцыйныя метады вядзення баявых дзеянняў, так і новыя. Назавіце іх. Да якіх вынікаў прывяло іх спалучэнне?
7. Які ўплыў зрабіла Першая сусветная вайна на маральна-псіхалагічны стан грамадства?
8. Якімі былі вынікі Першай сусветнай вайны? Ці можна сказаць, што яны назіраюцца і ў наш час?