§ 9. УПЛЫЎ ДЗЕЙНАСЦІ ЧАЛАВЕКА НА ВОДЫ СУШЫ

icon
Успамінаем. Якія прыродныя фактары вызначаюць нераўнамернасць размеркавання рачнога сцёку на Зямлі? Назавіце асноўныя тыпы жыўлення рэк. Як уплываюць паверхневыя і падземныя воды на фарміраванне рэльефу?
icon
Вывучаем, каб ведаць. Як чалавек уплывае на гідрасферу? Навошта трэба ведаць прасторавае размеркаванне вады на сушы? Як рацыянальна выкарыстоўваць рэсурсы гідрасферы?

Уплыў забруджвання вады на чалавека і біёту. Праблема чыстай вады з’яўляецца актуальнай для ўсіх краін. Многія водныя крыніцы настолькі забруджаныя, што сталі згубнымі для расліннага і жывёльнага свету і небяспечнымі для здароўя і жыцця людзей.

iconКлуб географаў-знаўцаў. Эксперты ААН падлічылі, што з-за адсутнасці чыстай пітной вады і ўмоў для элементарнай гігіены ў краінах Азіі, Афрыкі і Паўднёвай Амерыкі ад страўнікавых захворванняў пакутуе 1 млрд чалавек і штогод памірае 25 млн чалавек.

Амаль усе прамысловыя сцёкавыя воды забруджаны нафтапрадуктамі. Вялікую небяспеку ўяўляюць фенольныя злучэнні, якія знаходзяцца ў сцёкавых водах хімічных прадпрыемстваў. Сцёкавыя воды прадпрыемстваў па вытворчасці пестыцыдаў, электрахімічнай прамысловасці, фабрык, якія ўзбагачаюць руду, утрымліваюць значную колькасць цынку і медзі. Камунальныя сцёкі, акрамя фекальных вод, змяшчаюць значную колькасць шкодных злучэнняў ад выкарыстання хімічных рэчываў у побыце. Гарадскія паверхневыя сцёкі ўтрымліваюць забруджванні ад выхлапаў гарадскога транспарту і едкія солі, што выкарыстоўваюцца ў гарадах для расставання снегу і лёду. «Цеплавое забруджванне» вады выклікаецца цеплавымі і атамнымі электрастанцыямі, якія выкарыстоўваюць для астуджэння велізарныя аб`ёмы вады, потым вяртаючы яе ў вадаёмы. Радыеактыўныя адходы, якія ўтвараюцца падчас працы з радыеактыўнымі рэчывамі, захоўваюць у спецыяльных сховішчах. У выпадку іх трапляння ў паверхневыя і падземныя воды яны канцэнтруюцца ў раслінных арганізмах і арганізмах жывёл. Забруджванні з атмасферы ў выглядзе кіслотных дажджоў выпадаюць на паверхню Зямлі і наносяць вялікую шкоду флоры і фаўне. Сярод адходаў воднага транспарту найбольшую небяспеку ўяўляе забруджванне нафтапрадуктамі. Хімізацыя сельскай гаспадаркі ў выніку выкарыстання мінеральных угнаенняў і пестыцыдаў для барацьбы з пустазеллем, шкоднікамі і хваробамі прыводзіць да моцнага забруджвання водных аб’ектаў. Сцёкі жывёлагадоўчых комплексаў таксама з’яўляюцца значнай крыніцай забруджвання.

iconКлуб географаў-знаўцаў. З унесеных угнаенняў у водныя крыніцы трапляе каля 20 % азоту, 25 % фосфару і 30 % калію. У сувязі з гэтым сельская гаспадарка з’яўляецца асноўным забруджвальнікам водных аб’ектаў біягеннымі элементамі. Асабліва небяспечныя адходы свінагадоўчых комплексаў. Адна свінаферма на 100 тыс. галоў па выніках забруджвання раўназначная гораду з насельніцтвам 250 тыс. чалавек.

Эўтрафаванне (эўтрафікацыі) вод — узбагачэнне рэк і азёр біягеннымі элементамі, якое суправаджаецца павышэннем іх біялагічнай прадукцыйнасці. У далейшым яно з’яўляецца прычынай пагаршэння якасці вады і збяднення відавога складу зоабентасу і рыб, прыводзіць да масавага развіцця сіне-зялёных водарасцей, менш патрабавальных да ўмоў пражывання.

icon У свеце ўсё ўзаемазвязана. Як узаемадзейнічаюць прыродныя і антрапагенныя працэсы эўтрафавання вадаёмаў?