§ 11–1. Аднаўленне народнай гаспадаркі ў першае пасляваеннае дзесяцігоддзе
1. Страты і разбурэнні, нанесеныя эканоміцы і сацыяльнай сферы Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны
За перыяд баявых дзеянняў і нямецка-фашысцкай акупацыі народнагаспадарчы патэнцыял БССР панёс велізарны матэрыяльны ўрон, што прывяло яе эканоміку да заняпаду і поўнага разбурэння.
Беларусь панесла велізарныя людскія і матэрыяльныя страты. У гады акупацыі, якая доўжылася 1101 дзень, на тэрыторыі Рэспублікі функцыянавала больш за 200 лагераў смерці, з іх 14 дзіцячых. На катаржныя работы ў Германію акупанты вывезлі каля 380 тыс. юнакоў і дзяўчат, з якіх многія загінулі ад непасільнай працы.
Было знішчана больш за палову нацыянальнага багацця БССР. Па ўзроўні гаспадарчага развіцця Беларусь была адкінутая да 1928 г., а па некаторых найважнейшых галінах (прамысловасць, энергетыка) — да 1913 г. За гады акупацыі і вайны было знішчана 209 (з 270) гарадоў і раённых цэнтраў, 9200 вёсак і вёсак, разбурана больш за 10 тыс. прадпрыемстваў (85 % даваенных фабрык і заводаў). Толькі прамыя эканамічныя страты склалі 75 млрд. руб. (па цэнах 1941 г.). Пасля вызвалення дзейнічала толькі 2 % даваенных энергетычных магутнасцей. Асабліва значныя страты панёс транспарт.
Агульныя страты прамысловасці БССР склалі 6225 млн руб. (па цэнах 1941 г.). Акупанты спалілі і разбурылі 100 465 прамысловых вытворчых будынкаў. Было знішчана або вывезена ў Германію 10 338 прамысловых прадпрыемстваў, уключаючы ўсе буйныя электрастанцыі (85 % прадпрыемстваў).
У сельскай гаспадарцы захопнікі разрабавалі і спустошылі 10 тыс. калгасаў, 92 саўгаса, 316 машынна-трактарных станцый, 1200 тыс. сельскіх будынкаў, у тым ліку 421 тыс. жылых дамоў калгаснікаў. На 40 % скараціліся пасяўныя плошчы, пагалоўе буйной рагатай жывёлы — прыблізна на 2/3, коней — на 61 %, свіней — на 89 %, авечак і коз — на 78 %. Тэхнічная і энергетычная база беларускай вёскі была цалкам разбураная.
Надзвычайная дзяржаўная камісія па расследаванні злачынстваў нямецка-фашысцкіх захопнікаў устанавіла, што маёмасны ўрон сельскай гаспадарцы склаў 22 471,9 млн руб.
Паводле дадзеных Надзвычайнай дзяржаўнай камісіі, з 1941 г. па 1944 г. было знішчана 10 музеяў, шкода склала 163,4 млн руб. Акрамя таго, было разрабавана яшчэ 8 беларускіх музеяў. У краіны Цэнтральнай і Заходняй Еўропы былі вывезены многія творы беларускага, рускага і заходнееўрапейскага мастацтва. Гэта каля 1700 твораў жывапісу і абразоў, больш за 50 скульптур, а таксама шматлікія малюнкі, гравюры, музычныя інструменты, мэблевыя вырабы, якія захоўваліся ў Дзяржаўнай карціннай галерэі БССР. Сярод іх творы знакамітых майстроў: І. Айвазоўскага, К. Брулова, М. Урубеля, І. Левітана, І. Рэпіна, В. Сурыкава, а таксама Мікеланджэла, К. Растрэлі і інш. Толькі невялікая частка выкрадзенага была вернутая Беларусі.