Грамадазнаўства. 10 клас

Каштоўная папера. Асноўнымі відамі каштоўных папер з’яўляюцца акцыі і аблігацыі.

Акцыя — гэта каштоўная папера, якая выпускаецца акцыянерным таварыствам і пацвярджае права ўласнасці на долю ў капітале. Выпускаючы акцыі і прадаючы іх, фірма збірае неабходны капітал для свайго развіцця. Уладальнік акцыі атрымлівае ад яе даход, які называецца дывідэндам.

Акцыя замацоўвае права яе ўладальніка (акцыянера) на ўдзел у кіраванні акцыянерным таварыствам і на частку маёмасці, што застаецца пасля яго ліквідацыі, прапарцыянальна колькасці акцый, якія знаходзяцца ва ўласнасці ўладальніка.

У залежнасці ад таго, каму прадаюцца акцыі, акцыянерныя таварыствы бываюць адкрытага і закрытага тыпу.

Паколькі ўласнікамі прадпрыемства з’яўляюцца адначасова ўсе акцыянеры (нават той, хто мае ўсяго адну акцыю), то яе вышэйшым органам кіравання з’яўляецца агульны сход акцыянераў. Як правіла, ён склікаецца адзін раз на год і вырашае найбольш важныя пытанні (вызначае стратэгію развіцця, прымае рашэнне наконт буйных капіталаўкладанняў, прызначае кіраўнікоў, змяняе статут і да т. п.). Ніводнае буйное рашэнне не можа быць прынята без удзелу акцыянераў.

У перапынках паміж сходамі вышэйшым органам з’яўляецца Савет дырэктараў, у які на агульным сходзе акцыянераў абіраюцца найбольш уплывовыя і багатыя акцыянеры. З ліку дырэктараў сход прызначае генеральнага дырэктара таварыства. Для аператыўнага кіравання кампаніяй Савет дырэктараў па прадстаўленні генеральнага дырэктара прызначае праўленне, у склад якога ўваходзяць прафесійныя менеджары, якія маюць неабходныя для гэтага якасці і адпаведную падрыхтоўку. Члены праўлення могуць і не з’яўляцца ўладальнікамі акцый гэтай самай кампаніі і проста атрымліваць за сваю працу зарплату.

Чым больш акцый у акцыянера, тым большы ўплыў ён аказвае на прыняцце рашэнняў. Як правіла, на сходах акцыянераў дзейнічае прынцып: адна акцыя — адзін голас. Калі ў якога-небудзь акцыянера акцый і, адпаведна, галасоў становіцца больш, чым ва ўсіх астатніх акцыянераў, якія прымаюць удзел у галасаванні, то ён робіцца ўладальнікам кантрольнага пакета акцый. Гэты пакет называецца так таму, што дае права практычна поўнага кантролю над кампаніяй. Тэарэтычна кантрольны пакет павінен утрымліваць 50 % + 1 акцыю.

Ахарактарызуйце становішча ў сістэме кіравання ААТ «Вернавія» і магчымы даход уладальніка дадзенай акцыі. Ці дастаткова ў вас для гэтага інфармацыі?

Адным з відаў каштоўных папер з’яўляецца аблігацыя, якая па сутнасці ўяўляе сабой пазыковую распіску на пэўны тэрмін. Аблігацыя — гэта абавязацельства кампаніі ў тым, што пасля таго як тэрмін скончыцца, яе ўладальнік атрымае назад суму, за якую ён купіў аблігацыю, а таксама фіксаваны даход у выглядзе працэнтаў. Трымальнікі аблігацый з’яўляюцца крэдыторамі прадпрыемства, якое абавязана вярнуць атрыманую суму з працэнтамі ў абавязковым парадку.

Вылічыце суму даходу, якую атрымаў уладальнік дадзенай аблігацыі. Растлумачце, для чаго беларускі банк выпусціў аблігацыі, намінаваныя ў замежнай валюце.

Дзяржаўныя аблігацыі (кароткатэрміновыя — да аднаго года, доўгатэрміновыя — на год і больш) даюць іх уладальнікам права на атрыманне намінальнага кошту аблігацый і працэнтнага даходу ў перыяд тэрміну іх абарачэння ў выглядзе працэнта да намінальнага кошту.

Параўнайце каштоўныя паперы (акцыі і аблігацыі) па наступных параметрах. Запоўніце табліцу.