Фізіка. 10 клас

Каэфіцыент карыснага дзеяння (ККД) цеплавога рухавіка.

Каэфіцыент карыснага дзеяння (ККД) цеплавога рухавіка — адносіны карысна выкарыстанай энергіі Е_карысн да агульнай колькасці энергіі Е, атрыманай сістэмай:

 

Вызначаны такім чынам ККД цеплавых рухавікоў называюць эфектыўным ККД. Пры гэтым Е = Q_поўн, дзе Q_поўн — колькасць цеплаты, якая выдзяляецца пры поўным згаранні паліва.

Ступень дасканаласці пераўтварэння пэўнай часткі ўнутранай энергіі награвальнікаў у механічную работу, што адбываецца ў цыліндрах цеплавога рухавіка, характарызуюць тэрмічным (тэрмадынамічным) каэфіцыентам карыснага дзеяння.

Тэрмічны каэфіцыент карыснага дзеяння цеплавога рухавіка — адносіны работы А_ц, якая выконваецца рабочым целам за цыкл, да колькасці цеплаты Q₁, атрыманай ім ад награвальніка:

 

Калі Q₂ — колькасць цеплаты, аддадзенай рабочым целам халадзільніку (Q₂ < 0), то А_ц = Q₁ + Q₂ = Q₁– |Q₂| і

З формулы (15.1) вынікае, што тэрмічны ККД цеплавога рухавіка залежыць ад працэсаў, у якіх удзельнічае рабочае цела, і заўсёды меншы за адзінку.

Рэальныя цеплавыя рухавікі маюць наступныя сярэднія значэнні тэрмічнага ККД: дызельны рухавік — 40 %; газатурбінныя ўстаноўкі — 25–30 %; паравая турбіна — 40 %.

У аўтамабільных рухавіках унутранага згарання эфектыўны каэфіцыент карыснага дзеяння вызначаюць па эксперыментальнай механічнай магутнасці Р рухавіка і колькасці паліва, якая спальваецца за адзінку часу. Так, калі за прамежак часу Δt спалена паліва масай m, якое мае ўдзельную цеплату згарання q, то