§ 33. З’ява самаіндукцыі. Індуктыўнасць. Энергія магнітнага поля шпулі з токам
Энергія магнітнага поля. Адкуль бярэцца энергія, якая забяспечвае ўспышку лямпачкі? Гэта не энергія крыніцы току, бо яна ўжо адключана. Успышка лямпачкі адбываецца адначасова з памяншэннем сілы току ў шпулі і створанага токам магнітнага поля. Можна меркаваць, што назапашаная ў шпулі ў працэсе самаіндукцыі энергія магнітнага поля ператвараецца ва ўнутраную энергію спіралі лямпачкі і энергію яе выпраменьвання.
Пры замыканні ланцуга, што складаецца з крыніцы току з ЭРС , шпулі з індуктыўнасцю L і рэзістара, супраціўленне якога R, сіла току ў ланцугу пачне ўзрастаць і з'явіцца ЭРС самаіндукцыі .
Тады ў адпаведнасці з законам Ома сіла току ў ланцугу .
Значыць, .
Памножыўшы атрыманую роўнасць на IΔt, дзе Δt — дастаткова малы прамежак часу, на працягу якога сіла току I застаецца практычна пастаяннай, знойдзем элементарную работу, выкананую пабочнымі сіламі ў крыніцы току: .
У працэсе ўстанаўлення току, калі сіла току I і магнітны паток Ф = LI узрастаюць, работа, якую выконваюць пабочныя сілы ў крыніцы току, перавышае колькасць цеплаты, што выдзяляецца ў рэзістары. Элементарная дадатковая работа, выкананая пабочнымі сіламі за прамежак часу Δt пры пераадоленні ЭРС самаіндукцыі ў працэсе ўстанаўлення току (мал. 185.2):
δAдад = ФΔI.
Поўная дадатковыя работа Адад, роўная суме элементарных дадатковых работ δАдад у працэсе ўстанаўлення току, роўная суме плошчаў усіх аналагічных слупкоў, гэта значыць плошчы фігуры пад графікам залежнасці Ф = Ф(I) (гл. мал. 185.2 ).
Гэтая работа ператвараецца ў энергію магнітнага поля шпулі, таму:
дзе L — індуктыўнасць контуру; I — сіла току.
Якая індуктыўнасць шпулі, калі пры сіле току I = 2,0 А энергія магнітнага поля шпулі Wм = 1,2 Дж?
1. Што называюць самаіндукцыяй?
2. У якіх доследах можна назіраць з’яву самаіндукцыі?
3. Ад чаго залежыць ЭРС самаіндукцыі?
4. Што называюць індуктыўнасцю? У якіх адзінках у СІ яе вымяраюць?
5. Як вылічыць энергію магнітнага поля шпулі з токам?
6. Чаму для стварэння электрычнага току ў ланцугу са шпуляй індуктыўнасці крыніца току павінна затраціць энергію?