Гісторыя Беларусі, XIX — пачатак XXI ст. 11 клас

Рамантызм пракраўся ў культуру і мастацтва Беларусі ў пачатку XIX ст. Найбольш ярка гэты мастацкі стыль выявіўся ў жывапісе. Пад яго ўплывам узрасла цікавасць мастакоў да ўнутранага свету чалавека, яго пачуццяў. Галоўным персанажам стаў вобраз героя-пакутніка. Прырода адлюстроўвалася вельмі эмацыйна. Карціны адрозніваліся дынамізмам, насычаным каларытам, кантрастам колераў, святлаценяў, лёгкай манерай пісьма. На змену антычным сюжэтам прыйшла «ўсходняя» тэматыка з паказам дзіўнага жыцця народаў Азіі і Афрыкі. Узрасла цікавасць і да дасягненняў народнай культуры. Асаблівасць рамантызму ў беларускім жывапісе заключалася ў тым, што найбольшы ўплыў ён аказаў на партрэт, у якім мастакі імкнуліся стварыць вобраз творчай незалежнай асобы — «героя свайго часу».

Яркім прадстаўніком рамантызму ў беларускім жывапісе быў В. Ваньковіч (1800—1842). Мастак стварыў серыю высокамастацкіх кампазіцыйных партрэтаў: «Міцкевіч на гары Аю-Даг», партрэт А. С. Пушкіна і інш.

Агульнапрызнаным майстрам партрэтнага жанру З'яўляецца і. Аляшкевіч (1777—1830). Вядомасць яму прынеслі выкананыя ім партрэты выбітных беларускіх дзяржаўных і палітычных дзеячаў — А. Чартарыйскага, Л. Сапегі, М. Радзівіла. З ранніх карцін заслугоўваюць увагі «Групавы партрэт», «Партрэт дзяўчынкі».

Заснавальнікам і непераўзыдзеным майстрам беларускага класічнага нацюрморта быў ураджэнец Віцебшчыны І. Хруцкі (1810—1885). У 1839 г. за нацюрморт «Кветкі і садавіна» яму было прысвоена званне акадэміка Пецярбургскай акадэміі мастацтваў. Разам з тым вядомасць і славу мастаку прынеслі партрэты: «Партрэт жонкі», «Партрэт хлопчыка ў саламяным капелюшы», «Партрэт невядомай з кветкамі і садавінай».

У першай палове XIX ст. у выяўленчым мастацтве нароўні з пейзажам развіваўся гістарычны жанр. Шмат карцін гэтага жанру стварыў жывапісец Я. Дамель (1780—1840). У сваіх палотнах ён імкнуўся адлюстраваць найбольш яркія, кульмінацыйныя моманты гістарычнага развіцця: «Вызваленне Т. Касцюшкі з турмы», «Адступленне французаў з Вільні». Я. Дамель вядомы і як партрэтыст, і як пейзажыст.