§ 11-12. Канстытуцыйнае і выбарчае права
Месца Канстытуцыі ў прававой сістэме. Канстытуцыя — гэта Асноўны Закон дзяржавы, які мае найвышэйшую юрыдычную сілу. Ён замацоўвае прынцыпы і нормы рэгулявання найважнейшых грамадскіх адносін (арганізацыя дзяржавы, правы, свабоды і абавязкі чалавека і грамадзяніна, статус органаў улады).
Дзеючая Канстытуцыя была прынята 15 сакавіка 1994 г. Вярхоўным Саветам Рэспублікі Беларусь. Рэспубліканскімі рэферэндумамі 24 лістапада 1996 г. і 17 кастрычніка 2004 г. у яе былі ўнесены змены і дапаўненні.
![icon-task](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_task_c3.jpg)
![](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/11-12.2.jpg)
![icon-task](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_task_c3.jpg)
Канстытуцыя займае асаблівае месца ў прававой сістэме і валодае пэўнымі юрыдычнымі ўласцівасцямі.
Канстытуцыя валодае ўстаноўчым характарам, гэта значыць, што ў ёй замацоўваюцца асноўныя палажэнні, на якіх будуецца новая дзяржава, развіваюцца новыя адносіны.
Канстытуцыя з’яўляецца асновай прававой сістэмы. Усе нарматыўныя прававыя акты ў дзяржаве прымаюцца на аснове Канстытуцыі і дзеля развіцця яе палажэнняў. Як правіла, Канстытуцыя замацоўвае толькі агульныя нормы, якія павінны быць удакладнены ў актах заканадаўства (законах, дэкрэтах і ўказах Прэзідэнта, пастановах Савета Міністраў і г. д.).
![](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%20%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%86%D1%8B%D1%96.jpg)
![icon-task](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_task_c3.jpg)
Канстытуцыя валодае найвышэйшай юрыдычнай сілай. У іерархіі нарматыўных прававых актаў Канстытуцыя займае найвышэйшае становішча, усе іншыя нарматыўныя і ненарматыўныя прававыя акты, што прымаюцца ў дзяржаве, павінны адпавядаць Асноўнаму Закону.
Канстытуцыя валодае стабільнасцю, якая забяспечваецца асаблівым, ускладненым парадкам яе змянення і дапаўнення. Так, Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь можа быць зменена або дапоўнена Парламентам (Нацыянальным сходам Рэспублікі Беларусь) па ініцыятыве Прэзідэнта або не менш як 150 тыс. грамадзян, што валодаюць выбарчым правам, ці на рэферэндуме.
![](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D1%87%D0%B0%D1%8F%20%D1%96%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%8F%D1%82%D1%8B%D0%B2%D0%B0.jpg)
![icon-discussions](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_discussions_c3.jpg)
Каб закон аб змяненні ці дапаўненні Канстытуцыі быў прыняты, ён павінен быць адобраны двойчы кваліфікаванай большасцю галасоў (2/3 ад поўнага складу палат Парламента). Пры гэтым рашэнне аб змяненні ці дапаўненні Канстытуцыі на рэферэндуме будзе лічыцца прынятым, калі за яго прагаласуе большасць грамадзян, унесеных у спісы для галасавання.
![](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%20%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%20%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%20%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C.jpg)
![icon-task](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_task_c3.jpg)
Раздзелы I («Асновы Канстытуцыйнага ладу»), II («Асоба, грамадства, дзяржава»), IV («Прэзідэнт, Парламент, Урад, суд») і VIII («Дзеянне Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і парадак яе змянення») Канстытуцыі могуць быць зменены толькі на рэферэндуме.
Канстытуцыя мае прамое дзеянне. Нормы Асноўнага Закона дзейнічаюць непасрэдна. Для іх рэалізацыі не патрабуецца выдання якіх-небудзь спецыяльных актаў. Любая прававая спрэчка можа быць вырашана на аснове Канстытуцыі.
![](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/11-12.3.jpg)
![icon-remember](http://profil.adu.by/pluginfile.php/6304/mod_book/chapter/20007/icon_remember_c3.jpg)