§ 6.1. Малярная канцэнтрацыя газу

Газападобныя рэчывы, у адрозненне ад цвёрдых і вадкіх, займаюць увесь дадзены ім аб’ём. Таму ў адным і тым сасудзе можа знаходзіцца розная колькасць газу. Ад гэтай колькасці будзе залежаць ціск у сістэме.

Вызначэнне колькасці газу і яго долі ў газавай сумесі важнае для розных практычных мэтаў. Напрыклад, варта высветліць, ці бяспечны для жыцця ўзровень утрымання метану або ўгарнага газу ў паветры, ці прыдатнае для дыхання паветра ў памяшканні з вялікай колькасцю вуглякіслага газу або паветра на вышыні 10 км, ці выбухованебяспечная дадзеная сумесь паветра з вадародам, у якіх суадносінах пары бензіну павінны змешвацца з паветрам у рухавіку ўнутранага згарання.

Для рашэння падобных задач у якасці колькаснай характарыстыкі выкарыстоўваюць малярную канцэнтрацыю газападобнага рэчыва, якая паказвае колькасць дадзенага газападобнага рэчыва ў адзінцы аб’ёму.

Малярная канцэнтрацыя газападобнага рэчыва — велічыня, роўная адносінам яго колькасці да аб’ёму, які гэты газ займае:

Малярная канцэнтрацыя газаў вымяраецца ў моль/дм³.

Напрыклад, малярная канцэнтрацыя СО₂ пры нармальных умовах складае:

З прыведзенай вышэй формулы вынікае, што колькасць газападобнага рэчыва ў сасудзе ёсць здабытак малярнай канцэнтрацыі газу на аб’ём сасуда, бо газ запаўняе ўвесь аб’ём:

Паняцце малярнай канцэнтрацыі газападобнага рэчыва падобнае да паняцця малярнай канцэнтрацыі растворанага рэчыва, з якім вы пазнаёміліся ў курсе хіміі 8-га класа:

Прычынай падабенства з’яўляецца тое, што растворанае рэчыва раўнамерна размяркоўваецца ва ўсім аб’ёме раствору, як і газападобнае — ва ўсім аб’ёме сасуда.

Пытанні, заданні, задачы

1. Вызначце адпаведнасць паміж велічынямі.

2. Вызначце малярную канцэнтрацыю аміяку колькасцю 0,7 моль у сасудзе аб’ёмам 14 дм³.

3. Вызначце масу сярністага газу ў сасудзе аб’ёмам 400 см³, калі малярная канцэнтрацыя SO₂ роўная 0,5 моль/дм³.

4. Вызначце і параўнайце малярныя канцэнтрацыі трох газаў — вадароду, азоту і кіслароду, калі вядома, што яны знаходзяцца ў сасудах аб’ёмам па 5 дм³, а маса кожнага з газаў роўная 7 г.

5. Сасуд аб’ёмам 50 дм³ утрымлівае гелій масай 10 г. У гэты сасуд дадалі гелій масай 8 г. У колькі разоў змянілася малярная канцэнтрацыя газу? Як на зыходную канцэнтрацыю гелію паўплывае дадаванне аргону масай 8 г?

6. Пры газіфікацыі вугалю ўтварылася сумесь газаў, у якой на 1 дм³ СО прыходзіцца 4 дм³ Н₂, 1 дм³ СН₄, 3 дм³ СО₂. Разлічыце малярную канцэнтрацыю кожнага газу ў сумесі.

7. Азон адносіцца да рэчываў класа высокай небяспекі. Яго гранічна дапушчальная канцэнтрацыя (ГДК) у паветры працоўнай зоны роўная 0,1 мг/м³. Пры гэтым парог чалавечага нюху прыблізна роўны 0,01 мг/м³. Разлічыце малярную канцэнтрацыю азону ў паветры пры яго ўтрыманні 0,01 мг/м³.

8. Разлічыце малярную канцэнтрацыю кіслароду ў паветры (аб’ёмная доля кіслароду роўная 21 %).

9. Пры дзеянні салянай кіслаты на цвёрдае рэчыва вылучыўся газ, адносная шчыльнасць якога па паветры складае 1,172. Якое з рэчываў выкарыстаў эксперыментатар: СаС₂, СаСО₃, CaS, СаСl₂?

10. Вызначце аб’ём вуглякіслага газу, які вылучыўся пры дзеянні салянай кіслаты аб’ёмам 0,5 дм³ на мармур (карбанат кальцыю). Малярная канцэнтрацыя кіслаты складае 2,7 моль/дм³.

Самакантроль

1. Малярную канцэнтрацыю можна разлічыць па формулах:

а) ;

б) ;

в) ;

г) .

2. Малярная канцэнтрацыя газападобнага рэчыва мае размернасць:

• а) дм³/моль;
• б) моль/дм³;
• в) г/дм³;
• г) моль^–1.

3. Пры н. у. аб’ём 22,4 дм³ маюць рэчывы колькасцю 1 моль, формулы якіх:

• а) СаС₂;
• б) С₂Н₆;
• в) СО₂;
• г) О₃.

4. Малярная канцэнтрацыя азоту масай 5,6 г, які знаходзіцца ў сасудзе аб’ёмам 20 дм³, роўная (моль/дм³):

• а) 0,001;
• б) 0,01;
• в) 0,02;
• г) 0,1.

5. Пры нармальных умовах у сасудзе аб’ёмам 5 дм³ змяшчаецца газ масай 5,6 г. Яго малярная канцэнтрацыя складае 0,04 моль/дм³. Гэтым газам можа быць:

• а) С₂Н₄;
• б) С₂Н₆;
• в) N₂;
• г) CО.