ДАДАТАК
Сайт: | Профильное обучение |
Курс: | Беларуская мова. 11 клас |
Книга: | ДАДАТАК |
Напечатано:: | Гость |
Дата: | Понедельник, 6 Май 2024, 07:45 |
Табліца 1
Інтанаванне складаназлучаных сказаў
Адносіны паміж часткамі складаназлучанага сказа | Знак прыпынку | Інтанацыя, з якой чытаюцца складаназлучаныя сказы | |
спалучальныя | адначасовасці, паслядоўнасці, прычынна-выніковыя | коска |
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца без пералічальнай інтанацыі, калі іх толькі дзве і яны звязаны адзіночнымі злучнікамі і, ды (‘і’): першая частка чытаецца з павышэннем голасу, другая — з паніжэннем. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза. |
Калі ў складаназлучаным сказе ёсць агульны даданы член сказа, які адносіцца і да першай, і да другой часткі, то ён выдзяляецца лагічным націскам. Першая частка сказа чытаецца з павышэннем голасу, другая — з паніжэннем. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза (на пісьме коска не ставіцца). |
|||
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца з пералічальнай інтанацыяй, калі іх дзве і яны звязаны паўторнымі злучнікамі і — і, ды — ды (‘і’ — ‘і’): к канцу першай часткі голас злёгку павышаецца, другая частка чытаецца з паступовым павышэннем голасу і заканчваецца яго паніжэннем пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза. |
|||
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца з пералічальнай інтанацыяй, калі іх больш за дзве і яны звязаны паўторнымі злучнікамі і — і, ды — ды (‘і’ — ‘і’): к канцу кожнай часткі, акрамя апошняй, голас злёгку павышаецца. Апошняя частка чытаецца з паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робяцца невялікія паўзы. |
|||
кропка з коскай |
Калі ў складаназлучаным сказе толькі дзве часткі, якія звязаны адзіночнымі злучнікамі і, ды (‘і’), то першая частка чытаецца з нязначным паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, другая — з рэзкім паніжэннем. Паміж часткамі робіцца больш працяглая паўза, чым пры чытанні складаназлучанага сказа, часткі якога раздзелены коскай. |
||
Калі ў складаназлучаным сказе больш за дзве часткі, якія звязаны паўторнымі злучнікамі і — і, ды — ды (‘і’ — ‘і’), то часткі сказа чытаюцца з нязначным паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, акрамя апошняй, якая заканчваецца рэзкім паніжэннем голасу. Паміж часткамі робяцца больш працяглыя паўзы, чым пры чытанні складаназлучанага сказа, часткі якога раздзелены коскай. |
|||
супастаўляльныя, супрацьпастаўляльныя | працяжнік |
Першая частка складаназлучанага сказа чытаецца з рэзкім нарас- таннем павышэння голасу, другая — з паніжэннем голасу. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. Інтанацыя на мяжы частак напружаная. |
|
супраціўныя | прычынна-выніковыя | коска |
Першая частка складаназлучанага сказа чытаецца з нязначным па ніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, другая — з рэз кім паніжэннем. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза |
кропка з коскай |
Першая частка складаназлучанага сказа чытаецца з нязначным паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, другая — з рэзкім паніжэннем. Паміж часткамі робіцца больш працяглая паўза, чым пры чытанні складаназлучанага сказа, часткі якога раздзелены коскай. |
||
працяжнік |
Першая частка складаназлучанага сказа чытаецца з павышэннем голасу, другая — з паніжэннем. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. |
||
размеркавальныя |
пералічэння, чаргавання, узаемавыключэння з’яў, падзей |
коска |
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца без пералічальнай інтанацыі, калі іх толькі дзве і яны звязаны адзіночнымі злучнікамі ці, або: першая частка чытаецца з павышэннем голасу, другая — з паніжэннем. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза. |
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца з пералічальнай інтанацыяй, калі іх дзве і яны звязаны паўторнымі злучнікамі ці — ці, або — або, то — то, ці то — ці то, не то — не то: к канцу першай часткі голас злёгку павышаецца, другая частка чытаецца з паступовым павышэннем голасу і заканчваецца яго паніжэннем пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робіцца невялікая паўза. |
|||
Часткі складаназлучанага сказа чытаюцца з пералічальнай інтанацыяй, калі іх больш за дзве і яны звязаны паўторнымі злучнікамі ці — ці, або — або, то — то, ці то — ці то: к канцу кожнай часткі, акрамя апошняй, інтанацыя злёгку павышаецца. Апошняя частка чытаецца з паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робяцца невялікія паўзы. |
Табліца 2
Інтанаванне складаназалежных сказаў
Адносіны паміж часткамі складаназалежнага сказа | Знак прыпынку | Інтанацыя, з якой чытаюцца складаназалежныя сказы |
азначальныя; дапаўняльныя; акалічнасныя (месца, часу, умовы, прычыны, мэты, уступальныя, параўнальныя, спосабу дзеяння, меры і ступені) | коска |
Першая частка складаназалежнага сказа (галоўная або даданая) чытаецца з павышэннем голасу, другая — з паніжэннем. На мяжы галоўнай і даданай частак робіцца невялікая паў |
Калі даданая частка складаназалежнага сказа стаіць у сярэдзіне галоўнай, то яна выдзяляецца паўзамі з абодвух бакоў. Галоўная частка чытаецца з павышэннем голасу да пачатку даданай, даданая частка — з павышэннем голасу ў канцы. Галоўная частка пасля даданай чытаецца з паніжэннем голасу. |
||
Калі даданая частка складаназалежнага сказа стаіць пасля першага слова галоўнай часткі, якое паясняе, то яна не аддзяляецца паўзай і чытаецца з павышэннем голасу. Галоўная частка пасля даданай чытаецца з паніжэннем голасу. |
||
Калі даданая частка складаназалежнага сказа стаіць пасля члена сказа галоўнай часткі, выражанага дзеепрыметнікам або дзеепрыслоўем, то яна не аддзяляецца паўзай. |
Табліца 3
Інтанаванне бяззлучнікавых складаных сказаў
Адносіны паміж часткамі бяззлучнікавага складанага сказа | Знак прыпынку | Інтанацыя, з якой чытаюцца бяззлучнікавыя складаныя сказы | |
аднатыпныя часткі | спалучальныя (адначасовасці, паслядоўнасці) | коска |
Часткі бяззлучнікавага складанага сказа чытаюцца з пералічальнай інтанацыяй. |
Калі ў бяззлучнікавым складаным сказе больш за дзве часткі, то голас злёгку павышаецца ў канцы кожнай часткі, акрамя апошняй, якая заканчваецца паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робяцца невялікія паўзы. |
|||
кропка з коскай |
Бяззлучнікавы складаны сказ, часткі якога раздзелены кропкай з коскай, чытаецца спакойным тонам і ў запаволеным тэмпе. Першая частка сказа чытаецца з нязначным паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, другая — з рэзкім паніжэннем. Паміж часткамі робіцца больш працяглая паўза, чым пры чытанні бяззлучнікавага складанага сказа, часткі якога раздзелены коскай. |
||
Калі ў бяззлучнікавым складаным сказе больш за дзве часткі, то яны чытаюцца з нязначным паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, акрамя апошняй, якая заканчваецца рэзкім паніжэннем голасу. |
|||
супастаўляльныя, супрацьпастаўляльныя | працяжнік |
Першая частка бяззлучнікавага складанага сказа чытаецца з моцным павышэннем голасу ў канцы, другая — з моцным паніжэннем. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. |
|
разнатыпныя часткі | прычынныя | двукроп’е |
Першая частка бяззлучнікавага складанага сказа чытаецца з лёгкім паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам, другая частка чытаецца з паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. |
выніковыя | працяжнік |
Абедзве часткі бяззлучнікавага складанага сказа чытаюцца з паніжэннем голасу пасля слова з лагічным націскам. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. |
|
умовы, часавыя | працяжнік |
Першая частка бяззлучнікавага складанага сказа чытаецца з моцным павышэннем голасу ў канцы, другая — з моцным паніжэннем. Паміж часткамі робіцца працяглая паўза. |
|
паясняльныя | двукроп’е |
Першая частка бяззлучнікавага складанага сказа чытаецца з паніжэннем голасу і доўгай паўзай у канцы, што папярэджвае пра наяўнасць другой часткі, у якой знаходзіцца паясненне. Другая частка чытаецца з паніжэннем голасу. |