§ 27. Матэматычныя выразы, пераменныя і функцыі ў пакеце SMath Studio

Сайт:	Профильное обучение
Курс:	Інфарматыка. 11 клас (Павышаны ўзровень)
Книга:	§ 27. Матэматычныя выразы, пераменныя і функцыі ў пакеце SMath Studio
Напечатано::	Гость
Дата:	Вторник, 7 Май 2024, 03:23

27.1. Увод матэматычных выразаў у SMath Studio

У алгебры ўводзіліся паняцці лікавага выразу і выразы з пераменнымі.

Лікавы выраз — гэта запіс, складзены з лікаў, знакаў дзеянняў і дужак (прыклад 27.1).

Выраз з пераменнымі — гэта запіс, які змяшчае лічбы, знакі дзеянняў, дужкі, пераменныя, пазначаныя літарамі (прыклад 27.2).

Лікавыя выразы і выразы з пераменнымі ў SMath Studio называюцца матэматычнымі выразамі.

Матэматычныя выразы ў SMath Studio могуць дадаткова ўключаць знак кораня і элементарныя функцыі (прыклад 27.3).

Знакі арыфметычных аперацый ( + ,–,*,/) у SMath Studio называюцца аператарамі.

Для ўводу матэматычных выразаў выкарыстоўваюць клавіятуры з англійскай раскладкай. Дзесятковыя дробы ўводзяць з дзесятковай коскай.

Пры ўводзе першага сімвала, які адрозніваецца ад двукоссяў, сістэма стварае на лісце матэматычную вобласць у рамцы.

Пасля ўводу арыфметычнага аператара ў выразе з'яўляецца чорны прамавугольнік, які называецца меткай-запаўняльнікам (прыклад 27.4).

Метка-запаўняльнік — гэта месца для ўводу наступнага сімвала матэматычнага выразу.

Увод матэматычных выразаў завяршаюць націскам клавішы Enter або пстрычкай паказальніка мышы па вольным ад даных месцы працоўнага ліста.

Аператар множання (*) пасля ўводу аўтаматычна пераўтворыцца ў кропку паміж самножнікамі, а ўвод аператара дзялення (/) прыводзіць да з'яўлення назоўніка дробу (прыклад 27.5).

Пры ўводзе матэматычнага выразу вертыкальны курсор уводу дапаўняецца гарызантальнай лініяй, якую назавем лініяй узроўню. Курсор і лінію ўзроўню назавем курсорнай групай.

Курсорная група пры ўводзе можа ў выразе займаць розныя палажэнні. Пры гэтым лінія ўзроўню паказвае на частку выраза, да якой будзе дапісаны наступны сімвал (прыклад 27.6).

Для змены становішча курсорной групы на клавіятуры выкарыстоўваюць клавішу Пробел, клавішы-стрэлкі Вправо / Влево або пстрычка паказальнікам мышы (прыклад 27.7).

Увод паказчыка ступені пачынаецца з сімвала ^ (цыркумфлекс), знак квадратнага кораня ўводзіцца сімвалам \ (зваротная дробавая рыса) з клавіятуры або з дапамогай пстрычкі па кнопцы на панэлі Арифметика, а знак модуля — пстрычкай па кнопцы Модуль числа на панэлі Арифметика (пример 27.8).

Памылковыя дзеянні заўсёды можна адмяніць кнопкай Отменить на Панели инструментов.

Прыклад 27.1. Прыклады лікавых выразаў.

Прыклад 27.2. Прыклады выразаў з пераменнымі.

Прыклад 27.3. Прыклады матэматычных выразаў SMath Studio.

Прыклад 27.4. Увядзем лікавы выраз

2,5 – 1,6.

Спачатку ўводзім сімвалы 2,5–.

Пасля аператара аднімання з'явілася метка-запаўняльнік. Уводзім у яе лік 1,6 і завяршаем увод націскам клавішы Enter.

Прыклад 27.5. Увядзем выраз

Для гэтага ўводзім сімвалы a/2*b і атрымліваем вынік выгляду

Завяршаем увод.

Прыклад 27.6. Розныя палажэнні курсорнай групы ў адным і тым жа матэматычным выразе.

Прыклад 27.7. Увядзем выраз

На працоўным лісце паказваем месца ўводу і ўводзім сімвалы a—b. Атрымліваем

Пры такім становішчы лініі ўзроўню аператар дзялення (/) уводзіць нельга. У лічніку застанецца толькі b. Становішча курсорнай групы варта мяняць. Націскаем клавішу Пробел.

Вось цяпер уводзім аператар дзялення і сімвал a. Атрымліваем выраз

Завяршаем увод.

Прыклад 27.8. Увядзем на працоўны ліст матэматычны выраз

Уводзім сімвал \ — выводзіцца знак кораня з меткай-запаўняльнікам. Уводзім сімвалы x^2 і атрымліваем выраз

Каб апусціць лінію ўзроўню, націскаем клавішу Пробел.

Цяпер уводзім аператар складання (+) і знак модуля (з панэлі Арифметика).

Уводзім сімвал y, завяршаем увод і атрымліваем

27.2. Рэдагаванне матэматычных выразаў

Каб змяніць матэматычны выраз, па ім пстрыкаюць паказальнікам мышы. Матэматычная вобласць апраўляецца. Становішча курсорнай групы мяняюць альбо клавішай Пробел, альбо клавішамі-стрэлкамі Вправо / Влево, альбо пстрычкай паказальніка мышы.

Для выдалення часткі матэматычнага выразу, гэтую частку вылучаюць і выкарыстоўваюць клавішы BackSpase (BS) і Delete (Del). (Разгледзьце прыклад 27.9.)

У некаторых выпадках трэба ведаць стандартныя прыёмы (прыклад 27.10).

Для рэдагавання складаных выразаў можна выкарыстоўваць вылучэнне часткі выразу і каманды працы з буферам абмену з меню Правка.

Рэдагаванне матэматычнага выразу завяршаюць гэтак жа, як і ўвод.

Прыклад 27.9. Частка матэматычнага выразу вылучаецца працяжкай паказальніка мышы. Фон выдзялення становіцца ярка-сіні.

Пасля націску клавішы BackSpase (BS) вылучаная частка формулы выдаляецца і на яе месцы з'яўляецца метка-запаўняльнік для наступнага ўводу або выдалення.

Прыклад 27.10. Каб у матэматычным выразе замяніць арыфметычны аператар, курсор варта ўстанавіць адразу поле аператара і націснуць клавішу BackSpase (BS). Няправільны аператар выдаляецца, на яго месцы з'яўляецца светлая метка-запаўняльнік.

У гэтым становішчы курсорнай групы ўводзіцца новы аператар.

27.3. Пераменныя і функцыі ў SMath Studio

Пакет SMath Studio дазваляе ствараць на працоўным лісце пераменныя і прысвойваць ім значэнні.

Імя пераменнай у SMath Studio — гэта набор лацінскіх літар без прабелаў, у які могуць уваходзіць і лічбы.

Пры выбары імені пераменнай варта ўлічваць абмежаванні (прыклад 27.11).

Значэнне пераменнай у SMath Studio прысвойваецца з дапамогай аператара прысвойвання (:=).

Аператар прысвойвання добра знаёмы па мове праграміравання Pascal.

Для гэтага на ліст у адзін радок уводзяцца імя пераменнай, аператар прысвойвання і значэнне пераменнай. У выніку на працоўным лісце атрымліваем формулы выгляду

Для ўводу аператара прысвойвання на клавіятуры выкарыстоўваецца сімвал : (двукроп'е). Знак роўнасці дапісваецца аўтаматычна. Аператар прысвойвання таксама можна ўвесці кнопкай на панэлі Арифметика пры дапамозе мышы (прыклад 27.12).

У SMath Studio аператар прысвойвання дазваляе ў якасці значэння пераменнай задаць матэматычны выраз. Тым самым матэматычны выраз атрымлівае абазначэнне (прыклад 27.13).

Аператар прысвойвання на аснове выразу з адной пераменнай дазваляе стварыць функцыю. Для гэтага на ліст уводзіцца імя функцыі, затым імя пераменнай у круглых дужках, аператар прысвойвання і выраз з гэтай пераменнай. Напрыклад,

Пры стварэнні функцый можна выкарыстоўваць цэлы набор убудаваных функцый, імёны якіх размешчаны на кнопках панэлі Функции (прыклад 27.14).

Прыклад 27.11. Імя пераменнай у SMath Studio не можа пачынацца з лічбы.

Вялікія (прапісныя) і малыя літары пакет адрознівае, таму dim і Dim розныя імёны.

Імя пераменнай не можа супадаць з імёнамі ўбудаваных функцый і службовымі словамі (гл. панэлі Функции і Программирование).

У SMath Studio ёсць пераменныя з прадустаноўленымі значэннямі. Гэта пераменная (лік "пі") і пераменная e (аснова натуральнага лагарыфма).

Прыклад 27.12. Створым на лісце SMath Studio пераменную x са значэннем 3,75.

Устанаўліваем паказальнік месца ўводу. Уводзім імя пераменнай і аператар прысвойвання (:).

Правей аператара прысвойвання з'яўляецца метка-запаўняльнік для ўводу значэння пераменнай. Уводзім лік 3,75 і атрымліваем формулу

Увод завяршаецца націскам клавішы Enter або пстрычкай паказальніка мышы па свабодным ад даных месцы працоўнага ліста.

Прыклад 27.13. Няхай на каардынатнай плоскасці зададзены кропкі А і В, прычым каардынаты пункту А на працоўным лісце зададзены значэннямі пераменных x1, y1, а каардынаты пункту В — значэннямі пераменных x2, y2. Выраз для вылічэння адлегласці паміж пунктамі пазначым dAB, для чаго на працоўным лісце ўвядзем формулу

Цяпер замест доўгага выразу можна выкарыстоўваць пераменную dAB.

Прыклад 27.14. Карыстаючыся панэллю Функции, можна, да прыкладу, вызначыць функцыі

Пытанні да параграфа

1. Якія сімвалы і іх камбінацыі з'яўляюцца аператарамі SMath Studio?

2. Што такое метка-запаўняльнік?

3. Што такое курсорная група?

4. Для чаго ў курсорной групе прызначана лінія ўзроўню?

5. Якімі прыёмамі перамяшчаецца курсорная група па матэматычным выразе пры ўводзе і рэдагаванні?

6. Які сімвал на клавіятуры выкарыстоўваецца для ўводу аператара прысвойвання?

7. Па якіх правілах у SMath Studio будуецца імя пераменнай?

8. Якім спосабам у SMath Studio ствараюцца функцыі?

Практыкаванні

1. Паўтарыце на камп'ютары ўсе прыклады, разгледжаныя ў параграфе.

2. Увядзіце на працоўны ліст SMath Studio лікавыя выразы:

1. ; 2. ; 3. .

3. Увядзіце на працоўны ліст SMath Studio матэматычныя выразы:

1. ; 2. ; 3 ; 4. .

4. Стварыце на працоўным лісце SMath Studio функцыі, выкарыстоўваючы наступныя выразы: