§ 17. Алкадыены

Алкадыены

Вядомы вуглевадароды з дзвюма двайнымі сувязямі ў малекуле. Нагадаем, што наяўнасць двайной сувязі вуглярод-вуглярод абазначаецца суфіксам -ен, а адпаведны клас злучэнняў называецца алкены. Наяўнасць у малекуле двух двайных сувязей абазначаецца -дыен, а адпаведны клас злучэнняў называецца алкадыены.

Выведзем агульную малекулярную формулу алкадыенаў. Нагадаем, што агульная формула алканаў С_nH_2n+2. З папярэдняга параграфа вы даведаліся, што малекула алкену ўтвараецца ў выніку адшчаплення ад малекулы алкану двух атамаў вадароду. Такім чынам, утварэнне адной двайной сувязі прыводзіць да памяншэння змяшчэння вадароду ў малекуле на два атамы, таму агульная формула алкенаў С_nH_2n. Утварэнне яшчэ адной двайной сувязі паменшыць змяшчэнне атамаў вадароду ў малекуле яшчэ на два, такім чынам, агульная формула алкадыенаў С_nH_2n-2.

Назвы алкадыенаў складаюцца па тых самых правілах, як і алкенаў, толькі суфікс -ен замяняецца на -дыен.

Прывядзём некалькі прыкладаў формул і назваў алкадыенаў:

Як бачна, узаемнае размяшчэнне двайных сувязей у малекулах алкадыенаў можа быць розным.

Найбольшую практычную цікавасць уяўляюць алкадыены, у малекулах якіх двайныя сувязі раздзелены адной адзінарнай сувяззю. Такія алкадыены называюцца спалучанымі алкадыенамі. Найпрасцейшым прадстаўніком спалучаных дыенаў з’яўляецца бутадыен-1,3:

Гэта бясколернае газападобнае рэчыва з рэзкім пахам (t_кіп = –4 °С).

Разгледзім яго будову падрабязней.