§ 11–2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё ва ўмовах навукова-тэхнічнай рэвалюцыі

5. Аграпрамысловы комплекс

Крызісны стан сельскай гаспадаркі ў пачатку 1980-х гг. быў прызнана кіраўніцтвам савецкай дзяржавы. Было прынята рашэнне аб неабходнасці рэалізацыі комплексу мер па пераадоленні негатыўных тэндэнцый у яго развіцці. У 1982 г. было прынята рашэнне распрацаваць харчовую праграму СССР на перыяд да 1990 г., якая павінна была вызначыць новую стратэгію партыі ў галіне сельскай гаспадаркі.

Праграма прадугледжвала пераход на больш інтэнсіўныя метады вядзення гаспадаркі (механізацыя, хімізацыя, рост аплаты працы ў калгасах і г. д.), а таксама ўдасканалення індустрыі захоўвання, перапрацоўкі і дастаўкі ўжо атрыманых прадуктаў (з-за тэхналагічнай адсталасці і банальнага недахопу тых жа агароднінасховішчаў і элеватараў СССР).

У снежні 1982 г. была зацверджана харчовая праграма БССР на перыяд да 1990 г. яна прадугледжвала ў максімальна кароткі тэрмін дамагчыся ўстойлівага забеспячэння насельніцтва ўсімі відамі харчовай прадукцыі і карэнным чынам змяніць структуру харчавання савецкіх людзей. Гэтая задача вырашалася шляхам стварэння аграпрамысловага комплексу (АПК).

Звычайна прынята вылучаць тры сферы АПК:

• галіны, якія вырабляюць сродкі вытворчасці (сельскагаспадарчае машынабудаванне, вытворчасць угнаенняў, пестыцыдаў, камбікармоў, будаўніцтва і інш.);
• вытворчасць прадуктаў раслінаводства і жывёлагадоўлі ў калгасах, саўгасах, на міжгаспадарчых прадпрыемствах, ва ўласных падсобных гаспадарках, а таксама ў падсобных гаспадарках прадпрыемстваў, розных таварыствах;
• перапрацоўка прадукцыі адпаведнымі галінамі прамысловасці (харчовай, мяса-малочнай і інш.).

У АПК таксама ўваходзяць транспарт і гандаль (дзяржаўны і кааператыўны), забеспячэнне і збыт, дарожная і нарыхтоўчая сетка. Гэта часам называюць вытворчай інфраструктурай.

Сельская гаспадарка была і застаецца цэнтральным, або асноўным, звяном аграпрамысловага комплексу. Толькі ў гэтым звяне, г. зн. на сельскагаспадарчых прадпрыемствах, ствараецца першасная прадукцыя, у іншых жа звёнах аграпрамысловага комплексу яна толькі трансфармуецца: перапрацоўваецца, перавозіцца, захоўваецца, расфасоўваецца і рэалізуецца.

У 1985 г. на тэрыторыі Беларусі быў створаны рэгіянальны АПК — «Белаграпрам». Яго задачай было аб'яднанне ў адзіную структуру галін народнай гаспадаркі. Аграпрамысловы комплекс Беларусі ўключаў: сельскую гаспадарку (раслінаводства і жывелагадоўля), перапрацоўчую прамысловасць (харчовая, мукамольна-крупяная, камбікормавая, першасная апрацоўка льну), абслуговую сферу (вытворча-тэхнічнае, меліярацыйнае, землеўпарадкавальнае, навуковае, аграхімічнае, ветэрынарнае, будаўнічае, гандлёвае і іншыя віды абслугоўвання). Прыярытэтамі ў развіцці АПК Беларусі з'яўляліся жывёлагадоўчы, ільняны, збожжавы, бурачнацукровы і алейна-раслінны комплексы.