§ 10–3. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі

4. Перагібы і памылкі ў калгасным руху

Непазбежным вынікам паспешнасці, фарсіравання тэмпаў калектывізацыі сталі перагібы і памылкі ў калгасным руху. 14 сакавіка 1930 г. з'явілася пастанова ЦК ВКП(б) «Аб барацьбе са скрыўленнямі партлініі ў калгасным руху». Сярод памылак былі адзначаны парушэнні прынцыпу добраахвотнасці пры ўступленні сялян у калгасы; празмернае падаткаабкладанне індывідуальных сялянскіх гаспадарак, з-за чаго іх вядзенне губляла ўсякі сэнс; забарона самастойнага перасялення ў іншыя месцы і продажу сялянскай маёмасці пад пагрозай яго поўнай канфіскацыі. Пачаўся развал штучна створаных калгасаў. Да жніўня 1930 г.большасць сялянскіх гаспадарак выйшла з іх.

Такія перагібы былі звязаныя, перш за ўсё, з тым, што першы поспех калектывізацыі павёў многія партыйныя арганізацыі на шлях штучнага фарсіравання калгаснага руху. Нягледзячы на тое, што забаранялася абагульваць жылыя пабудовы сялян і прадметы іх хатняга ўжытку, кароў, свіней, авечак, іншых жывёл, а таксама хатнюю птушку (курэй, гусей, качак і інш.), у цэлым шэрагу абласцей мясцовыя партыйныя і савецкія органы рабілі спробы абагуліць індывідуальную сялянскаю маёмасць, што ўяўляла сабой парушэнні прынцыпаў калектывізацыі сельскай гаспадаркі, паколькі абагульненню падлягалі толькі сродкі вытворчасці.

Праграма, калгасны статут пры высокіх тэмпах калектывізацыі, па сутнасці, не былі распрацаваны. Партыйныя органы не падрыхтавалі неабходныя інструкцыі па правядзенні такога буйнамаштабнага мерапрыемства, які мяняў увесь звыклы ўклад сялянскага гаспадарання. Не былі навучаны кадры кіраўнікоў і спецыялістаў для будучых калгасаў, сялянам недастаткова патлумачылі парадак стварэння калгасаў, арганізацыі ўліку і аплаты працы селяніна ў калгасе. Сялянскую працу ў калгасах аплачвалі не грашыма, а прадуктамі па колькасці адпрацаваных працадзён.